M&A ngân hàng: Liệu pháp... “đẻ trứng vàng” ?

Mua bán và sáp nhập (M&A) đã và vẫn đang được xem như một trong những công cụ quan trọng để các ngân hàng thực hiện tái cơ cấu theo định hướng mà NHNN đặt ra. 

 

Bài liên quan : <<  Ngân hàng Habubank Xóa Nợ Thành Công>>

                         <<  Ngân hàng Habubank Tự Tin Phát Triển>>

Nhìn lại một chặng đường M&A mà các ngân hàng đã đi qua, điều có thể ghi nhận trước mắt là đã có khá nhiều nhà đầu tư khai thác được những món lợi không nhỏ… Được ví như “trứng vàng”, các khoản lợi có thể nhìn thấy được, ngay trước mắt từ những thương vụ M&A chính là tỉ suất sinh lợi cổ phiếu của các cổ đông, nhà đầu tư sở hữu cổ phần của các NH tham gia M&A.

Lấy lại “ngôi vua”

Đó là trường hợp của các thương vụ HBB (NHTM CP nhà Hà Nội) sáp nhập vào SHB (NHTMCP Sài Gòn – Hà Nội); Là trường hợp nhóm cổ đông từ EIB (Eximbank – NHTMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam) và Phương Nam Bank (NHTMCP Phương Nam) thâu tóm một phần và đặt chân vào HĐQT lẫn Ban điều hành của STB (Sacombank – NTHMCP Sài Gòn Thương Tín). Cũng là trường hợp của những ông chủ DOJI – Tập đoàn Vàng bạc đá quý đã đi đến sở hữu 20% cổ phần TienPhongBank (NHTMCP TienPhong) và tham gia trực tiếp vào HĐQT Ngân hàng này. Trong cả ba thương vụ M&A sống động ở lĩnh vực NH kể trên, ở thương vụ nào cũng ghi nhận việc cổ đông được lợi, đặc biệt là cổ đông từ phía bên bị mua, bị thâu tóm, sáp nhập.
Xét về nguyên tắc thị trường, điều này hoàn toàn dễ hiểu. Vì để có thể mua được, sở hữu được một số lượng lớn cổ phần của các đối tượng bị mua, bị thâu tóm, bên mua thường sẽ phải bỏ ra chi phí cao hơn chi phí thị trường. Ở một số thương vụ mà thông tin chưa thực sự được xác thực, thì trong khoảng thời gian “lùng bùng” thông tin, nhà đầu tư cũng dễ dàng đặt kỳ vọng vào những diễn biến bất ngờ của thương vụ M&A sẽ xảy đến trong tương lai, qua đó góp phần đẩy giá cổ phiếu, giá trị DN của cả bên mua, lẫn bên bị mua lên cao. Sau mấy năm “thất sủng”, cổ phiếu nhóm ngành NH đã lấy lại ngôi “vua” trên TTCKVN trong những tháng đầu năm 2012 là nhờ sự đóng góp không nhỏ của các yếu tố M&A như vậy.

Những món lợi khó đoán

Nếu như trường hợp của SHB và HBB được xem là hy hữu mà trong đó các cổ đông hai bên đều đã gặt hái được những lợi ích trước mắt, thì các trường hợp M&A trong lĩnh vực NH còn lại đều cho xác suất lợi ích nghiêng về bên bị mua, bên bị thâu tóm. Và ở mỗi trường hợp đều mang một màu sắc lợi nhuận chưa dễ thấy.
Với STB và EIB, mặc dù nhóm cổ đông của EIB đã mua được một phần cổ phiếu STB từ đầu năm 2011 với mức giá chỉ thấp chưa bằng ½ so với mức giá hiện tại, nhưng chi phí cho một đợt “thâu tóm” đã kéo dài trong vòng hai năm, đặc biệt đã buộc phải đẩy lên cao trào khi STB “phản pháo” và đưa ra các điều kiện đã khiến để có thể đặt chân vào HĐQT STB trong năm 2012, nhóm cổ đông mà đại diện là EIB phải ráo riết gom mua thêm và tăng liên kết các nhóm sở hữu cổ phiếu STB. Riêng EIB đã bỏ tiền cho mục tiêu “thâu tóm” đã lên tới 1.600 tỉ đồng (Theo số liệu công bố tại ĐHCĐ của EIB). Nếu xét theo mức tăng thị giá cổ phiếu STB trong giai đoạn 4 tháng đầu năm 2012, từ 15.100đ/CP đầu tháng 1 lên 26.500đ/CP vào trung tuần tháng 4, thì cổ phiếu này cũng đã tăng xấp xỉ 40%.
Liên quan đến vụ đầu tư STB, dù mọi việc đã ngã ngũ nhưng nhiều nhà đầu tư vẫn không khỏi băn khoăn về phát ngôn của Chủ tịch HĐQT EIB Lê Hùng Dũng. Ông Dũng khẳng định tại ĐHCĐ EIB 2012 rằng, đây chắn chắn là một thương vụ đầu tư có lãi ! Theo lý thuyết và chính ông Dũng cũng lý giải thì mọi khoản đầu tư sinh lãi chỉ có thể ghi nhận khi đã tất toán. Vậy chưa tất toán, tại sao EIB chắc chắn được về khả năng lãi? Phải chăng đã có sự tất toán nào đó nhưng chưa hạch toán? Với lý do này, giới quan sát cho rằng nếu thực sự thương vụ EIB vào STB chỉ có ý nghĩa “đầu tư tài chính”, thì thị trường vẫn còn nhiều thời gian để có thể chờ xem cục diện M&A mới xoay quanh vòng tam giác STB – EIB và Phương Nam Bank sẽ diễn ra tiếp theo. “Trong trường hợp mọi việc chỉ dừng lại như hiện nay, món lợi cho những bên tham gia thâu tóm sẽ nằm ở thì tương lai, khi NH Sacombank vận hành phát triển với đội ngũ nắm quyền lực mới. Nếu như vậy thì đây không thể xem như một thương vụ đầu tư tài chính ngắn hạn có thể báo cáo lãi trong năm 2013 !”, một chuyên gia phân tích.
Với trường hợp DOJI mua lại TienPhongBank, khoản lợi ích mà cổ đông hai bên nhận được khó thấy hơn nhiều so với các thương vụ khác, do đây đều là hai DN chưa niêm yết. Tuy nhiên, với kinh nghiệm của những “thợ săn” đã dày dạn thực thi M&A như doanh nhân Đỗ Minh Phú và Đỗ Anh Tú, giới quan sát cũng cho rằng cái giá cho cương vị Chủ tịch HĐQT và Phó Chủ tịch HĐQT đại diện cho 20% tỉ lệ sở hữu TienPhongBank của hai vị này chắc chắn không thể đắt; và ngược lại TienPhongBank cũng sẽ cầm chắc “không bị hố” khi những cổ đông đang tham gia “cầm cương” TienPhongBank là những tổ chức “có máu mặt” như FPT, Vinare, MobiFone, SBIVEN Holdings với tỉ lệ sở hữu lần lượt là 16,9%, 10% : 4,76%, 4,9%, lại được trực tiếp điều hành bởi những lãnh đạo gia dày dạn trên thương trường của FPT. Hơn nữa, TienPhongBank không phải là tổ chức đang ngập trong nợ nần hoặc gặp các vấn đề về thanh khoản khi nợ xấu năm 2010 chỉ ở 0,02%/tổng dư nợ và tính đến cuối quý III/2011, nợ xấu là 2,67%, thấp hơn so với tỉ lệ nợ xấu bình quân trên toàn hệ thống. Do đó, đây sẽ là một thương vụ chắc chắn mang đến “hoan hỉ” cho hai bên, dù cả hai bên đều không tiết lộ.
Ngân hàng Habubank